0

Pod koniec I tysiąclecia Pałuki miało zamieszkiwać plemię Pałuczan, które podporządkowało się Polanom. W tym też czasie przewodnią rolę od Biskupina przejęło zapewne Łekno, które było stolicą kasztelanii (jak podaje Bulla gnieźnieńska z 1136). W 1227 w Gąsawie miał miejsce słynny zjazd książąt polskich, na którym zamordowano ostatniego seniora, Leszka Białego. W tym też czasie lokowano Kcynię oraz Żnin, które stały się kasztelaniami. W 1314 Pałuki znalazły się w granicach Polski odrodzonej po rozbiciu dzielnicowym. Za Kazimierza Wielkiego rozwijały się prężnie i zyskiwały mieszkańców – prawa miejskie uzyskały wtedy Gołańcz, Szubin i Wenecja.

Pałuki przez dobre cztery wieki znajdowały się w granicach województwa kaliskiego. Wychowali się na nich w tym czasie m.in. utalentowany poeta, Klemens Janicki oraz tłumacz Biblii – Jakub Wujek. Podczas potopu szwedzkiego bardzo dotkliwie ucierpiały. W 1768 trafiły do nowo powstałego woj. gnieźnieńskiego, lecz już po 4 latach zostały podzielone między Rzeczpospolitą a Prusy. W 1793 znalazły się już w całości pod zaborem pruskim. W 1794 zagościły na nich wojska Jana Henryka Dąbrowskiego podczas powstania kościuszkowskiego.

W 1807 Pałuki znalazły się w Księstwie Warszawskim, a w 1815 w Wielkim Księstwie Poznańskim (zwanym od 1848 Prowincja Poznańska). Pochodzili stąd m.in. naukowcy bracia Śniadeccy. Objęła je Wiosna Ludów, kolonizacja niemiecka, strajki szkolne 1905-1906 oraz powstanie wielkopolskie, które szczególnie dało się we znaki Pałuczanom, lecz jednocześnie dzięki któremu powrócili na łono ojczyzny. W latach międzywojennych należały do województwa poznańskiego, a dzieliły się na powiaty: szubiński, wągrowiecki i żniński. Od 1939 do 1945 pozostawały pod okupacją niemiecką, a później znów w granicach Polski, podzielone między różne województwa. Na największe ośrodki miejskie wyrosły w XX w. Wągrowiec na zachodzie oraz Żnin na wschodzie.

Historia